środa, 29 stycznia 2020

Dziadek na swojej ulicy - Marszałek

Pomysł powstania pomnika Józefa Piłsudskiego i Czynu Niepodległościowego w Krakowie powstał w 1922 roku, jednak nie został on zrealizowany. 
O podjęciu kolejnej próby wzniesienia pomnika Piłsudskiego krakowska prasa poinformowała w marcu 2008 . Z inicjatywą tą wystąpił Leszek Gołda, starszy Bractwa Kurkowego . Fundatorem miało zostać właśnie Bractwo, a autorem pomnika Czesław Dźwigaj . Z trzech przedstawionych przez rzeźbiarza projektów Bractwo wybrało jeden . Początkowo pomnik miał być ustawiony u zbiegu ul. Piłsudskiego i Retoryka , jednak na tę lokalizację nie zgodził się wojewódzki konserwator zabytków . 10 września 2008 r. zmieniono usytuowanie na obecne, tj. zbieg ulic Piłsudskiego, Wenecja i Garncarskiej .
Bractwo Kurkowe poniosło koszty wykonania figury Piłsudskiego i pięciu projektów architektonicznych (trzy wykonane zostały dla pierwotnej lokalizacji, dwa – dla obecnej). Miasto natomiast zapłaciło 1,7 mln zł za Czwórkę Legionową i maszt oraz za przygotowanie terenu, fundamentów i zieleni .
Odsłonięcie pomnika miało miejsce 10 listopada 2008 roku, w przeddzień 90. rocznicy Niepodległości. 

Dwa dni po odsłonięciu w krakowskiej prasie pojawiła się sugestia, że pomnik Piłsudskiego (a dokładnie – grupa czterech legionistów) może być plagiatem pomnika Czwórki Legionowej, autorstwa Jana Raszki . Pomnik ten postawiono w Krakowie w 1918 roku. Według tego samego projektu wykonano w 1938 roku pomnik Czynu Legionowego w Kielcach (zniszczony w czasie II wojny światowej , zrekonstruowany w 1991). Co więcej, gipsowy model legionistów Raszki ma w swoich zbiorach Muzeum Narodowe w Krakowie. 

Cichy Kącik

 Funkcjonalistyczne osiedle willowe zrealizowane z incjatywy Powiatowj Kasy Oszczędności w latach 1936-1937 na dawnych terenach wyścigów konnych . Autorem tego - bardzo symetrycznego założenia był Wacław Nowakowski . Dwie największe , bliźniacze wille "dyrektorskie" ,  flankujące dojście do osiedla od strony specjalnie do niego doprowadzonej lini tramwajowej (ulica Domeyki 1 i 2 ) , zostały zaprojektowane przez Adolfa Szyszko-Bohusza w 1936 r . Nazwa osiedla pochodzi od lokalu gastronomicznego działającego od XIX wieku o nazwie Cichy Kącik .
Źródło: M.Fabiański, J.Purchla, Historia architektury Krakowa w zarysie, Kraków 2001
dodatkowe informacje:

http://krowoderska.pl/willa-dyrektorska-przy-piwogrodku/

[PL] 
Cichy Kącik – osiedle w Krakowie wchodzące w skład Dzielnicy V Krowodrza. Położone na północny wschód od skrzyżowania ulicy Piastowskiej i al. 3 Maja, na terenach dawnego toru wyścigów konnych, w pobliżu dawnego fortu Cichy Kącik (wybudowanego 1854-56, w 1940 roku zaadaptowanego na schron przeciwlotniczy dla mieszkającej w pobliżu ludności niemieckiej).
Historia
Osiedle powstało jako kolonia urzędnicza, dla wyższych urzędników krakowskiej Powiatowej Komunalnej Kasy Oszczędności. Wybudowane w latach 1936-37 w stylu modernistycznym według projektu Wacława Nowakowskiego, który także projektował większość willi, jedynie dwie przy ul. Domejki 1 i 2, dyrektorów PKKO, projektował Adolf Szyszko-Bohusz. Starannie rozplanowany i dobrze zachowany zespół zabudowy jednorodzinnej o kompozycji symetrycznej. Wzdłuż ul. Domeyki (d. Pększyca-Grudzińskiego), która stanowiła oś kompozycyjną układu, wzniesiono zabudowę wolnostojącą. Całość zamknięto półkolistą ul. Beniowskiego (d. Koniecznego) wzdłuż której powstała zabudowa szeregowa.
Obok osiedla znajduje się pętla tramwajowa Cichy Kącik, a biegnąca od niej wzdłuż Błoń linia tramwajowa (otwarta 1936) pokrywa się z dawnym korytem rzeki Rudawy. W bezpośrednim sąsiedztwie Cichego Kącika znajduje się Miasteczko Studenckie AGH oraz Stadion TS Wisła Kraków. Na osiedlu znajduje się także ulica (wytyczona w latach 50.), której w roku 1956 nadano nazwę Cichy Kącik.
Nazwa osiedla pochodzi od "piwogródka" (czyli piwiarni na wolnym powietrzu), działającego pod tą samą nazwą od początku XX w. aż do lat 90., w miejscu, gdzie obecnie jest stacja obsługi pojazdów przy ul. Piastowskiej. "Cichy Kącik" był popularnym celem spacerów krakowian, czego ślad można znaleźć np. w wierszu Tadeusza Boya-Żeleńskiego pt. "Jak wygląda niedziela oglądana przez okulary Jana Lemańskiego".

Lilla Weneda na Plantach

 "Lilla Weneda" to tragedia w pięciu aktach autorstwa Juliusza Słowackiego. Opowiada ona o mitycznych początkach państwa polskiego - walkach Lechitów z plemieniem Wenedów. Akcja rozgrywa się nad Gopłem. Tytułowa bohaterka usiłuje uratować swego ojca, króla, z rąk okrutnej żony Lecha, Gwinony, podczas gdy jej bracia Lelum i Polelum połączeni łańcuchem mają stać się jednym wodzam, a siostra Roza Weneda wróży nieuchronną klęskę. Utwór ten wraz z "Balladyną" i ledwo zaczętym "Krakiem" miał w zamyśle autora tworzyć cykl sześciu kronik dramatycznych (pozostałe nie zostały napisane).

W 1884 r. na krakowskich Plantach ustawiony został pomnik dla uczczenia Juliusza Słowackiego, który przedstawia Lillę Wenedę. Pierwotnie był on wykonany z kamienia pińczowskiego, ale okazał się on materiałem niezbyt trwałym i uległ dosyć szybko zniszczeniu. Obecny pomnik odlany został z brązu w 1897 r. Fundatorem monumentu był dr Henryk Jordan, a jego autorem Alfred Daun. Na niewielkim postumencie ustawionym prawie bezpośrednio na poziomie gruntu znajduje się postać Lilli Wenedy, która zdaje się wzlatywać ku górze, niemal odrywając się od cokołu. Postument jest ozdobiony motywami roślinnymi i widnieje na nim duży napis: Lilla Weneda. Pomnik usytuowany jest na skraju plantowego ogrodu "Przy Floriance", u wylotu ul. Łobzowskiej, dochodzącej w tym miejscu do ul. Dunajewskiego, w nieco mniej uczęszczanym zakątku Plant.

Krakowska Straż Pożarna

 Strażnica pożarnicza
Zbudowano ją dla zawodowej (w Krakowie od 1873 r.) straży pożarnej w latach 1877-1879 według nowatorskiego projektu Macieja Moraczewskiego. Juz wówczas bowiem w jednym kompleksie pomieszczono koszary oficerów i strażaków, garaże dla sikawek konnych i pojazdów strażackich, pogotowie pożarnicze i telegraf alarmowy, suszarnie węży gaśniczych, warsztaty oraz salę gimnastyczną. Całość zachowała się do dzisiaj prawie w niezmienionym układzie, z przylegającym do ulicy budynkiem głównym z czerwonej cegły i z trzema symetrycznie rozmieszczonymi bramami. Przebudowano jedynie jedną z jego skrajnych bram, by umożliwić wjazd współczesnym wozom bojowym.

Dwór Czeczów


Dwór Czeczów ma bogatą historię. Najstarsza cześć obiektu to pochodzące z XV wieku piwnice. Budynek przez ponad 400 lat należał do Kapituły Krakowskiej i był nazywany "Domem Regenckim". W 1790 roku dwór przeszedł w ręce rodziny Dzieduszyckich, a w roku 1873 stał się własnością baronowej Berty Czecz de Lindenwald. Po II wojnie światowej majątek został znacjonalizowany, w pałacu do niedawna znajdował się dom dziecka, a także ośrodek wychowawczy dla młodzieży z rodzin patologicznych.
Obecnie dwór przeszedł generalny remont i funkcjonuje jako Dom Kultury w Starym Bieżanowie. Wnętrza i otoczenie dworu przeznaczono na działalność artystyczną, wystawienniczą i edukacyjną.
Obok Dworu znajduje się budynek szkoly podstawowej nr 124, jego historia też jest bogata i sięga XIVw. 
Osoby z okolicy, i nie tylko zachęcam do zainteresowania się działalnością Dworu Czeczów gdyż bardzo często organizuje on koncerty, wystawy, wieczory poetyckie, za które zazwyczaj nic się nie płaci a często goszczą w nim bardzo ciekawe osoby ze świata artystycznego. :)
Jeśli budynek jest otwarty to spokojnie można tam wejść i się rozejrzeć, wewnątrz wywieszone są zdjęcia Dworu przed remontem, ciężko rozpoznać że to ten sam budynek. 
Obecnie w tym miejscu znajduje się również ambasada Chorwacji.
Za parkingiem znajdującym się za dworem Czeczów stoi wpisany w 1997r. do rejestru Krakowskich pomników przyrody Buk czerwony o obwodzie pnia 343cm. 

Dojazd na miejsce komunikacją miejską: autobus 133 (Łagewniki-Bieżanów Potrzask)  przystanek "Dwór Czeczów" dalej kawałeczek prosto Dwór będzie po lewej, autobus 143/243  (Dworzec Płaszów-Bieżanów/Węgrzce) przystanek "Bieżanów Pomnik" idziemy w pierwszą ulicę w prawo dalej prosto, przy mostku w lewo, później już cały czas prosto pod górkę, po prawej stronie będzie kościół a kawałek za parkingiem Dwór Czeczów, wchodzi się przez bramę :)

Mosty Krakowa

Most Grunwaldzki – most w Krakowie na Wiśle łączący Stare Miasto (ul. Józefa Dietla) z Dębnikami (rondo Grunwaldzkie).
Z mostu rozlega się widok na Wawel i kościół św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa (kościół Na Skałce). Most leży na trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca. Na obu brzegach rzeki przy moście znajdują się przystanki tramwaju wodnego ("Most Dębnicki" oraz "Paulińska").
Most został zaprojektowany przez zespół pod kierownictwem Zenona Grajka. Zbudowano go w latach 1968-72. Jego kompaktowy kształt miał na celu jak najmniejszą ingerencję w otoczenie Wawelu. Nadanie mu nazwy związane było z podjętą w 1972 r. decyzją o odbudowie Pomnika Grunwaldzkiego zniszczonego podczas II wojny światowej. Pierwotnie był pomysł nadania mu nazwy most Mikołaja Kopernika dla upamiętnienia 500-lecia urodzin astronoma. Pozostawiono mu jednak nazwę roboczą.

DWÓR ŁOWCZEGO

Dwór Łowczego wzniesiony przez rodzinę Kasprzyckich w 1648 roku . Według tradycji stanął on na miejscu dawnego zameczku myśliwskiego , w którym wypoczywali i przygotowywali się do polowań na pobliskich terenach łowieckich polscy królowie .

Badania konserwatorskie wykazały, iż w pałacu zachowały się relikty XVI-wiecznej budowli . Obecny swój kształt obiekt uzyskał w początkach XVIII w., kiedy to nadano mu cechy stylu barokowego . Dwór posiadał wówczas gustownie i wykwintnie urządzone wnętrza, co potwierdzają nowsze badania, podczas których odsłonięto m.in. cenne polichromie i drewniane stropy .
Czas obszedł się niezbyt łaskawie z Dworem Łowczego . Był on wielokrotnie dewastowany i niszczony, przebudowywano jego wnętrza, zatracając ich pierwotny układ, aż ostatecznie stracił swój reprezentacyjny charakter. 
W XIX wieku mieściła się tu karczma , po kolejnej gruntownej przebudowie w 1904 r.  stary pałac został przeznaczony na fabrykę wódek , a potem wytwórnię chemiczną . Jest to chyba jedyny przykład w Krakowie , ażeby w dawnej rezydencji urządzono zakład przemysłowy. 
W następnych dziesięcioleciach budowla popadała w coraz większe zaniedbanie . W ostatnich latach przeprowadzono jej gruntowną restaurację . Na tyłach budynku ocalały pozostałości dawnego założenia ogrodowego .

Tekst : Krzysztof Jakubowski