wtorek, 30 czerwca 2015

Nawojka

[PL]
Nawojka – na wpół legendarna postać z XV wieku uchodząca za pierwszą polską studentkę, a zarazem nauczycielkę.
Tekst i zdjécie pochodzi z opisu skrzynki https://www.geocaching.com/geocache/GC5GKFG - autor Gooniesy

W 1414 roku studia w Akademii Krakowskiej rozpoczął piętnastoletni Jakub (lub Andrzej, spotykana jest też taka wersja). W rzeczywistości była to przebrana za chłopca Nawojka, według legendy córka burmistrza Dobrzynia nad Wisłą lub - według innych źródeł - córka rektora gnieźnieńskiej szkoły parafialnej. Naukę czytania i pisania po polsku i po łacinie wyniosła z rodzinnego domu. Dalsze kształcenie uniemożliwiały jej ówczesne zwyczaje zabraniające przyjmowania kobiet w poczet studentów. Nie widząc innej możliwości, Nawojka posunęła się do podstępu. Legenda dobrzyńska głosi, iż Nawojka w 1407 r. uciekła po kryjomu z Dobrzynia w dniu jej planowanego ślubu. Kiedy w 1417 roku po trzech latach studiów przygotowywała się do złożenia końcowych egzaminów bakalarskich, została zdemaskowana przez syna wójta z Gniezna, rozpoczynającego w tym czasie naukę w Akademii Krakowskiej. Według innej wersji Nawojka zachorowała i lekarz, który ją badał, ujawnił mistyfikację. Istnieje też wersja głosząca, iż Nawojka została zdemaskowana podczas polewania się wodą podczas Lanego Poniedziałku.
Nawojkę postawiono przed sądem biskupim. Stosu uniknęła dzięki znakomitym świadectwom nauki i moralności wystawionym przez profesorów. Zaraz potem poszła do zakonu, gdzie prowadziła szkołę nowicjatu. Po latach została ksienią klasztoru.
Z Nawojką łączony jest pochodzący z XV wieku Modlitewnik Nawojki (identyfikacja pozostaje w sferze hipotez).

Imię Nawojki nosi powstały w 1929 roku pierwszy żeński akademik Uniwersytetu Jagiellońskiego przy ulicy Reymonta w Krakowie oraz ulica (przedłużenie ul.Czarnowiejskiej)  .

[EN]
Nawojka (14th-century – 15th-century) was a legendary medieval Polish woman known to have dressed as a boy in order to study at the University of Krakow in the 15th century. She later became a nun. She is considered to be the first female student and teacher in Poland.
The story of her was first told by the abbot Martin of Leibitz (d. 1464) in Vienna in about 1429. There are several different versions of the legend.
According to one version, she was a daughter of a teacher in a church school in Gniezno, schooled by her father, who decided to continue her studies using any means necessary. According to another version, she was a girl who inherited a fortune when orphaned. In yet another variant of the story("[this] claim is as well documented as any other") she came from Dobrzyń nad Wisłą. In any case, dressed as a boy, she enrolled at the University of Krakow in the name of Andrzej (or Jakub; two versions of the name she used are reported). At that time it was forbidden for women to attend universities.
Nawojka successfully fooled everyone and studied for two years, making herself a name as a great scholar and a serious student. According to a possibly later addition to the story, she was offered work as a domestic assistant to one of the professors, but declined: at the time servants were expected to accompany their masters to the public bath.One day, she was exposed as a woman. The versions differ here again: according to one, two soldiers wagered that the student walking by was in fact a woman, and exposed her; according to the second, she was found by a son of wójt from Gniezno who joined the school; according to the third one, she fell ill and a doctor examining her found out the truth.
When she was brought before the authorities to explain why she had disguised her gender, she simply answered: "For the will of learning". When they interrogated her fellow-students and professors they could find no one to accuse her of immoral conduct. Her record as a student was excellent. She was not convicted of any crime, but the judges did not want to acquit her entirely. According to Martin of Leibitz, she asked to be taken to a convent. She took her vows there, became a teacher and a leader of the convent school, and eventually the abbess.
This story may or may not be true. Some historians say that if it is true, her time at the university was about 1407-1409.
The Jagiellonian University did not allow women to study until 1897, and to hold academic positions until 1906. The university's first women's dormitory, opened in 1929, was named after Nawojka. One of the streets in Kraków is also named after her.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz