Krakowski Szlak Techniki

Krakowski Szlak Techniki to pierwszy w Polsce miejski szlak turystyczny po dziedzictwie przemysłowym, a także jedenasta z kolei oznakowana trasa turystyczna w mieście. Na pierwszej trasie Szlaku o długości prawie 6 km (kolejne trasy są w trakcie przygotowywania) znajdują się najcenniejsze zabytki dziedzictwa przemysłowego Krakowa z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku, związanych z takimi branżami, jak komunikacja, energetyka, gazownictwo czy ochrona przeciwpożarowa. W epoce rozwoju przemysłowego miały one dla miasta duże znaczenie. 

 

Na otwartym w kwietniu br. pierwszym odcinku Szlaku znajduje się 16 obiektów, których zwiedzanie możemy rozpocząć od stacji kolejowej z zabytkowym budynkiem dworca, powstałym w latach 1844-1847, a zakończyć w fabryce Schindlera. Na trasie szlaku znalazły się m.in.: wiadukt drogowo-kolejowy i browar Gőtzów przy ul. Lubicz, elektrownia przy Teatrze Słowackiego, Kuźnia Zieleniewskich (najstarsza zachowana część fabryki Ludwika Zieleniewskiego z 1851 roku), strażnica pożarnicza przy ul. Westerplatte, Gazownia Miejska (wybudowana w latach 1856-1857), most Piłsudskiego i elektrownia podgórska (uruchomiona w 1900 roku). Każdy z obiektów oznakowany jest tabliczką informacyjną. Tabliczki te zostały specjalnie zaprojektowane na potrzeby oznakowania trasy i podkreślają jej specyficzny charakter (mają postać kół zębatych, w środku których znajdują się informacje o obiekcie i nazwa szlaku). Projekt powstał przy współpracy Muzeum Inżynierii Miejskiej, Wydziału Promocji i Turystyki Urzędu Miasta Krakowa przy wsparciu Krakowskiego Towarzystwa Ochrony zabytków Techniki oraz dzielnicy I.

•   Stacja kolejowa
•   Browar rodziny Gőtzów 
•   Przekop Talowskiego i wiadukt kolejowy 
•   Elektrownia teatru miejskiego 
•   Kuźnia Zieleniewskich 
•   Strażnica pożarnicza 
•   Wiadukt kolejowy 
•   Przepust drogowy przy ul. Miodowej 
•   Elektrownia krakowska
•   Zabytkowa zajezdnia tramwajowa 

Stara zajezdnia i pojazdy minionej epoki

Jednym z najciekawszych obiektów leżących na krakowskim Szlaku Techniki jest Muzeum Inżynierii Miejskiej, otwarte w 1998 r. Placówka mieści się w zabytkowej, ponad 100-letniej zajezdni, przeznaczonej dla pierwszego w mieście tramwaju konnego. Główną Ideą powstania muzeum było zaprezentowanie rozwoju przemysłowego od XIX w. oraz wyjaśnienie elementarnych praw fizyki rządzących światem. Dlatego ekspozycje są  skierowane nie tylko do dorosłych. Składająca się z 40 stanowisk wystawa interaktywna "Zabawy z nauką" to nie lada atrakcja dla dzieci i młodzieży. Można tu samemu lub razem z przewodnikiem przeprowadzać doświadczenia i dowiedzieć się m.in., dlaczego huśtawka się huśta, jak działa silnik elektryczny, na czym polega prawo Pascala albo jakie są właściwości magnezu. Miłośników środowiska naturalnego na pewno zainteresują ekologiczne sposoby wytwarzania energii elektrycznej. Muzeum chlubi się również kolekcją starych polskich motocykli i samochodów (jedna z niewielu w Polsce). są  tu m.in. eleganckie warszawy z Żerania, polskie Fiaty 126elx Town, zwane pieszczotliwie "maluchami" i wyprodukowany w 1936 r. Fiat 508 III Junak. Zgromadzono także unikalne w skali kraju prototypy polskich aut, które nigdy nie zostały wprowadzone do produkcji seryjnej, np. małolitrażowy Beskid 106 z 1984 r. czy samochód o nazwie Smyk z 1957 r. 

Muzeum Inżynierii Miejskiej ul. Świętego Wawrzyńca 15, tel. 012 421 12 42 www.mimk.com.pl

•   Gazownia Miejska 
•   Most Podgórski 
•   Most Piłsudskiego 
•   Bulwary wiślane 
•   Elektrownia podgórska 

Elektrownia podgórska znajduje się przy ulicy Nadwiślańskiej. Zbudowana w 1900 r. jako jedna z pierwszych komunalnych elektrowni w mieście, umożliwiła przejście z oświetlenia gazowego i naftowego na elektryczne. W 1915 r., gdy Podgórze przyłączono do Krakowa, elektrownię scalono z krakowską. Była wielokrotnie rozbudowywana i dostosowywana do pełnienia różnych funkcji, m.in. domu noclegowego dla bezdomnych, willi dyrektora zakładu sanitarnego, przychodni z poradnią przeciwgruźliczą i skórno-wenerologiczną. W czasie II wojny światowej Niemcy wykorzystywali dawne pomieszczenia łaźni z komorą dezynfekcyjną do przygotowywania transportów więźniów do obozów. Obecnie władze miasta planują zaadaptowanie elektrowni na siedzibę Muzeum Tadeusza Kantora.

•   Fabryka Schindlera

Historia fabryki rozpoczyna się w latach 30. XX w. Zbudowana przez polskich Żydów, nie przetrwała próby czasu i szybko zbankrutowała. W 1939 r. wydzierżawił ją, a trzy lata później przejął na własność Oskar Schindler. Przy produkcji emaliowanych naczyń oraz zapalników do bomb lotniczych i pocisków armatnich zatrudniał Żydów, dzięki czemu uratował przed eksterminacją ponad tysiąc osób. Schindler mieszkał w Krakowie do 1944 r., później przeniósł się do Czechosłowacji. O wydarzeniach w fabryce świat usłyszał dzięki dwóm osobom. W 1982 r. australijski prozaik Thomas Keneally opisał historię morawskiego Niemca, za co otrzymał prestiżową nagrodę Booker Prandze. Jedenaście lat później amerykański reżyser Steven Spielberg przeniósł Listę Schindlera na wielki ekran. 

Poza szlakiem, choć uważam, że niesłusznie :) znajdują się następujące obiekty:

• Wodociąg imienia Franciszka Józefa  - GPS: N50 02.534 E19 50.473

Nowoczesny miejski Wodociąg Pompowy imienia Franciszka Józefa I, zaprojektowany przez R. Ingardena, został otwarty na Bielanach w 1901 r. Budowa trwała 2 lata. Była to najdroższa inwestycja Krakowa ze wszystkich ówczesnych przedsięwzięć inżynieryjnych. W 1918 r. sieć wodociągowa miała ok. 140 km długości.